De bouw in Nederland staat voor een enorme opgave: het realiseren van 100.000 woningen per jaar én rekenschap afleggen t.o.v. de klimaatdoelen, waaronder reductie van 55-60% CO2-uitstoot in 2030. Wat is de huidige CO2-voetafdruk van woningbouw en wat zijn de beste strategieën om zowel het aantal woningen als een reductie van CO2-uitstoot te realiseren?
Hoe groot is de huidige CO2-voetafdruk van woningbouw?
De CO2-voetafdruk van de bouw wordt geschat op 38% van onze totale CO2-voetafdruk in Nederland. Daarin wordt onderscheid gemaakt tussen de CO2-uitstoot die vrijkomt bij het dagelijks energiegebruik (27%) van onze gebouwen en de materiaalgebonden uitstoot (11%), de CO2 die vrijkomt bij het produceren en verwerken van bouwmaterialen.
Het terugdringen van de uitstoot door dagelijks energiegebruik staat helder op ons netvlies, maar het terugdringen van materiaalgebonden CO2 eigenlijk nog niet. En juist die laatste neemt sterk toe wanneer we veel nieuwe woningen gaan bouwen.
De urgentie tot reductie van materiaal gebonden CO2-uitstoot
De traditionele bouw van nieuwe woningen leidt tot een grote materiaalvraag, waarvan gewapend beton verreweg de grootste uitstoot van CO2 veroorzaakt, gevolgd door steenachtige materialen, installaties en pv-panelen.
Uit onderzoek blijkt dat met deze bouwmanier het ‘CO2-budget voor de Nederlandse bouw’* al in 2027 wordt overschreden. Aanvullende nieuwbouw ligt dus niet in lijn met deze klimaatdoelen. Als we aan de klimaatdoelen willen voldoen, moeten we andere bouwstrategieën bedenken.
Strategieën om te bouwen met reductie van CO2
Onlangs zijn verschillende onderzoeken gepubliceerd die zich richten op mogelijkheden om CO2-uitstoot in de woningbouw te beperken. De brochure ‘Carbon-Based Design voor woningbouw’** laat zien welke bouwonderdelen bij de traditionele bouw verantwoordelijk zijn voor de meeste uitstoot (zie afbeelding) en wat alternatieven zijn.
Ook het rapport ‘Woningbouw binnen planetaire grenzen’* onderzoekt verschillende strategieën om te voldoen aan de woningvraag en aan reductie van CO2. De strategieën die worden onderzocht zijn: ‘beter benutten van bestaand, optoppen & transformeren, kleiner bouwen, hoogwaardig hergebruik, biobased bouwen en intensieve industrialisatie’.
Conclusies onderzoeken: van bouweconomie naar verbouweconomie
Hoewel beide onderzoeken op onderdelen uiteenlopen zijn de conclusies op hoofdlijnen hetzelfde. Om zowel aan de woningvraag als aan de CO2-reductievraag te kunnen voldoen geven de volgende strategieën voor nieuwbouw het beste resultaat:
- Optoppen & transformeren
- Kleiner bouwen
- Biobased bouwen
Als er echt slagen moeten worden gemaakt dan levert het samenbrengen van meerdere strategieën de meeste winst: meer dan 30% ten opzichte van business as usual. De bouw zal dan moeten veranderen van een bouweconomie naar een verbouweconomie.
*Publicatie Copper8, Metabolic, NIBE e.a. – september 2023
**Publicatie Cityförster, Piano sept 2023